Trudności w przystosowaniu się do szkolnych realiów

Jak już wzmiankowaliśmy, przystosowanie dziecka do szkoły jest procesem, a nie czymś stałym – jednego dnia nasze dziecko może czuć się w szkole w miarę dobrze i spełniać się w roli ucznia oraz kolegi, niestety po kilku dniach może przestać radzić sobie z dostosowaniem się do szkoły.

Niewątpliwie w czołówce wymienić należy szeroko rozumianą niechęć do szkoły – do miejsca, kolegów, nauczycieli, do konieczności siedzenia w ławce szkolnej i funkcjonowania podczas przerw. Paradoksalnie sama nauka nie budzi niechęci. Dziecko w miarę chętnie uczy się, odrabia zadania domowe, łaknie wiedzy. Pozostając w domu np. z powodu choroby, chętnie siada nad książkami i może osiągać dobre wyniki.

Dziecko jest zestresowane, szczególnie rankiem, przed wyjściem do szkoły, napięcie widoczne jest też wieczora poprzedzającego pójście do szkoły (a w bardziej skrajnej formie, dziecko już w sobotę wieczorem traci humor, bo przypomina mu się, że poniedziałek coraz bliżej…).
Częstym objawem jest też utrata apetytu, nudności, czasami wymioty (szczególnie silne rankiem, przed wyjściem do szkoły). W przypadku młodszych dzieci nie brak niekontrolowanych wybuchów płaczu czy złości, w późniejszej fazie może dojść nawet moczenie się. W przypadku starszych dzieci symptomy są podobne – wahania nastrojów, podenerwowanie, objawy somatyczne… Na początku te nieprzyjemne objawy mijają w ciągu dnia, w przypadku nasilenia – mogą występować przez cały dzień.

W przypadku najmłodszych dzieci, po prostu brak osiągnięcia dojrzałości szkolnej w jakiejkolwiek sferze – emocjonalnej, społecznej, intelektualnej czy fizycznej. Choć właściwie wszystko ostatecznie sprowadza się do sfery emocjonalno-społecznej. W przypadku najmłodszych problemem często jest lęk separacyjny – przed rozstaniem się z rodziną, opuszczeniem domu na dłuższy czas. Często problemy dotyczą też relacji z kolegami – czy to w nawiązywaniu kontaktu, kiedy indziej może być to niechęć i wyśmiewanie ze strony kolegów (np. związana z nieradzeniem sobie dziecka z czymś lub np. jego nadwagą).
Niewątpliwie trudności adaptacyjne są poważnym problemem, którego nie możemy lekceważyć – sam nie zniknie, a jedynie będzie się pogłębiał i to na zasadzie kuli śniegowej. Jak zawsze podstawą pomocy, jest dojście do źródła problemu – rozmawiajmy z dzieckiem, nie dawajmy za wygraną i nie pozwólmy się zbyć. To, że my sami nie mieliśmy problemów, nie znaczy, że dziecko też ze wszystkim musi sobie poradzić. Może po prostu jest bardziej wrażliwe, może sytuacja je przerosła. Najgorszym błędem (poza lekceważeniem), jest z naszej strony krzyczenie na dziecko za przejawy tychże trudności lub karanie go. Pamiętajmy, iż problem jest niezależny od woli dziecka. To nie jest lenistwo, czy chęć zabalowania na wagarach…